Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XCVI
śrīvasiṣṭha uvāca |
pāṣāṇākhyānametatte kathitaṃ kāryakovida |
anayemāḥ sphuraddṛṣṭyā sṛṣṭayo nabhasi sthitāḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
na ca sthitaṃ kiṃcanāpi kvacanāpi kadācana |
sthitaṃ brahmaghane brahma yathāsthitamakhaṇḍitam || 2 ||
[Analyze grammar]
brahma cinmātrakaṃ viddhi tadyathā svapnadṛṣṭiṣu |
puraṃ bhavannijādrūpānna kadācana bhidyate || 3 ||
[Analyze grammar]
svayaṃbhūtvasamāpattau tathā dṛśyavyavasthitau |
svarūpamajahattveva cidākāśamajaṃ sthitam || 4 ||
[Analyze grammar]
na svayaṃbhūrna ca jaganna svapnapuramastyalam |
sthitaṃ saṃvinmahādṛṣṭyā brahma cinmātrametayā || 5 ||
[Analyze grammar]
yathā puraṃ bhavatsvapne cidrūpaṃ svātmani sthitam |
akhaṇḍamevamāsṛṣṭerāmahāpralayasthiteḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
hemahemāśmanoḥ svapnapuracetanayoryathā |
bhedo na saṃbhavatyeva na bhedaścitisargayoḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
citirekāsti no sargo hemāsti na tadūrmikā |
svapnācale cidevāsti na tu kācana śailatā || 8 ||
[Analyze grammar]
cideva śailavadbhāti yathā svapne nirāmayā |
tathā brahma nirākāraṃ sargavadbhāti netarat || 9 ||
[Analyze grammar]
cinmātramidamākāśamanantamajamavyayam |
mahākalpasahasreṣu nodeti na ca śāmyati || 10 ||
[Analyze grammar]
cidākāśo hi puruṣaścidākāśo bhavānayam |
cidākāśo'hamajaraścidākāśo jagattrayam || 11 ||
[Analyze grammar]
cidākāśaṃ varjayitvā śavameva śarīrakam |
acchedyo'sāvadāhyo'sau cidākāśo na śāmyati || 12 ||
[Analyze grammar]
ato na kiṃcinmriyate na ca kiṃcana jāyate |
cittvāttataścitkacanaṃ jagadityanubhūyate || 13 ||
[Analyze grammar]
cinmātrapuruṣo janturmriyate yadi nāma vā |
tato mariṣyattatputro niḥsaṃdehaṃ piturmṛtau || 14 ||
[Analyze grammar]
ekasminpramṛte jantāvamariṣyaṃstu sarvadā |
sarva eva janāḥ śūnyamabhaviṣyanmahītalam || 15 ||
[Analyze grammar]
na cādyāpi mṛtaṃ rāma cinmātraṃ kasyacitkvacit |
na ca śūnyā sthitā bhūmistasmāccitpuruṣo'kṣayaḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
ekaṃ cinmātramevāhaṃ na śarīrādayo mama |
iti satyanusaṃdhāne kva janmamaraṇādayaḥ || 17 ||
[Analyze grammar]
ahaṃ cinmātramamalamityātmānubhavaṃ svayam |
apahantyātmahantāro nimajjantyāpadarṇave || 18 ||
[Analyze grammar]
cidahaṃ gaganādacchā nityānantā nirāmayā |
kiṃ jīvitaṃ me kiṃ vāpi maraṇaṃ vā sukhāsukhe || 19 ||
[Analyze grammar]
vyomātmacetanamahaṃ ke śarīrādayo mama |
ityātmahāpahnute'ntaryo'nubhūtaṃ dhigastu tam || 20 ||
[Analyze grammar]
cidākāśamahaṃ svacchamanubhūtiriti sphuṭā |
yasyāstamāgatā mūḍhaṃ taṃ jīvantaṃ śavaṃ viduḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
ahaṃ vedanamātrātmā kāni dehendriyāṇi me |
labdhātmānamiti svacchaṃ pravilumpanti nāpadaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
cinmātraṃ śuddhamātmānaṃ yo'valambya sthiraḥ sthitaḥ |
nādhayastaṃ vilumpanti mahopalamiveṣavaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
cittvaṃ svabhāvaṃ vismṛtya baddhāsthā ye śarīrake |
taiḥ suvarṇaṃ parityajya gṛhītaṃ bhasma vastutaḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
balaṃ buddhiśca tejaśca deho'hamiti bhāvanāt |
naśyatyudetyetadeva cidevāhamiti sthiteḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
cidākāśamahaṃ śuddhaṃ ke me maraṇajanmanī |
evaṃ sthite syuḥ kiṃniṣṭhā lobhamohamadādayaḥ || 26 ||
[Analyze grammar]
cidākāśādṛte dehānyo'nyatsāramavāpnuyāt |
tasmai tadyujyate vaktuṃ santi lobhādayastviti || 27 ||
[Analyze grammar]
na cchidye na ca dahye'haṃ cinmātraṃ vajravacciti |
na dehī niścayo yasya taṃ pratyantakarastṛṇam || 28 ||
[Analyze grammar]
aho nu mugdhatā jñānadṛṣṭīnāṃ yadvidantyalam |
śarīraśakalābhāve naśyāma iti mohitāḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
ahaṃ cinnabha eveti satye bhāve sthire sati |
vajrapātayugāntāgnidāhāḥ puṣpotkaropamāḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
cinmātramamaraṃ nāhaṃ yannaśyāmīti roditi |
anaṣṭa eva taddeho jātāpūrvā kharolikā || 31 ||
[Analyze grammar]
idaṃ cetanamevāhaṃ nāhaṃ dehādidṛṣṭayaḥ |
iti niścayavānyo'ntarna sa muhyati karhicit || 32 ||
[Analyze grammar]
ahaṃ cetanamākāśo nāśo me nopapadyate |
cetanena jagatpūrṇaṃ keva saṃdehitātra vaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
cetanaṃ varjayitvānyatkiṃcidyūyaṃ janā yadi |
yaducyatāṃ mahāmūḍhāḥ svātmā kimapalapyate || 34 ||
[Analyze grammar]
taccetanaṃ cenmriyate tajjanāḥ pratyahaṃ mṛtāḥ |
brūta kiṃ na mṛtā yūyaṃ tanmṛtaṃ kila cetanam || 35 ||
[Analyze grammar]
tasmānna mriyate kiṃcinna ca jīvati kiṃcana |
jīvāmīti mṛto'smīti ciccetati na naśyati || 36 ||
[Analyze grammar]
ciccetati yathā vā yattattathā sāśu paśyati |
ābālameṣo'nubhavo na kvacitsā ca naśyati || 37 ||
[Analyze grammar]
paripaśyati saṃsāraṃ paripaśyati muktatām |
sukhaduḥkhāni jānāti svarūpāttanna bhidyate || 38 ||
[Analyze grammar]
aparijñātadehāttu dhatte mohābhidhāṃ svayam |
parijñātasvarūpāttu dhatte mokṣābhidhāṃ svayam || 39 ||
[Analyze grammar]
nāstameti na codeti na kadācana kiṃcana |
sarvameva ca cinmātramākāśaviśadaṃ yataḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
na tadasti na yatsatyaṃ na tadasti na yanmṛṣā |
yadyathā yena nirṇītaṃ tattathā taṃ prati sthitam || 41 ||
[Analyze grammar]
yadyadyathā jagati cetati cetanātmā tattattathānubhavatītyanubhūtisiddham |
dṛṣṭaṃ viṣāmṛtadṛśeva padārthajātaṃ nātosti saṃvidavidheyamitiprasiddham || 42 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XCVI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!