Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXXXIX
cūḍālovāca |
athemamaparaṃ ramyaṃ vṛttāntaṃ śṛṇu bhūmipa |
paraṃ prabodhanaṃ buddheḥ sādho sadṛśamātmanaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
asti vindhyavane hastī mahāyūthapayūthapaḥ |
āgastyā śuddhayā buddhyā vindhyenevoditaḥ svataḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
vajrārcirviṣamau dīrghau tasyāstāṃ daśanau sitau |
kalpānalaśikhātulyau sumerūnmūlanakṣamau || 3 ||
[Analyze grammar]
sa baddho lohajālena hastipena kilābhitaḥ |
munīndreṇeva vindhyādrirupendreṇeva vā baliḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
nibaddho yantraṇāmāpa śastrakumbhardito gajaḥ |
tāṃ jagāma vyathāṃ dhīro navāgnau purameti yām || 5 ||
[Analyze grammar]
ripau hastipake dūrādapaśyati sa vāraṇaḥ |
ayaḥsamudgake yasminnināya divasatrayam || 6 ||
[Analyze grammar]
khedānnigaḍanirbhede yatnavānsa mataṃgajaḥ |
cakāra kikiṇīkvāṇaṃ mukhoddhātairathānyadā || 7 ||
[Analyze grammar]
dantābhyāṃ yatnatastābhyāṃ muhūrtadvitayena saḥ |
babhañja śṛṅkhalājālaṃ svargārgalamivāsuraḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
taṃ tasya nigaḍacchedamapaśyaddūrato ripuḥ |
baleḥ svargāvadalanaṃ harirmerutalādiva || 9 ||
[Analyze grammar]
tasya vicchinnapāśasya mūrdhni tālataro ripuḥ |
papāta kramataḥ svargaṃ harirmerorbaleriva || 10 ||
[Analyze grammar]
sa patanpādapadmābhyāmaprāpya kariṇaḥ śiraḥ |
papātorvyāṃ phalaṃ pakvaṃ vātāhatamivākulaḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
taṃ puraḥ patitaṃ dṛṣṭvā mahebhaḥ karuṇāṃ yayau |
sphuratsphāraguṇāḥ santaḥ santi tiryaggatāvapi || 12 ||
[Analyze grammar]
patitaṃ dalayāmīti kiṃ nāma mama pauruṣam |
vāraṇo'pīti kalayanna jaghāna sa taṃ ripum || 13 ||
[Analyze grammar]
kevalaṃ nigaḍavyūhaṃ vidāryābhijagāma ha |
vitataṃ setumutsārya vipulaugha ivāmbhasaḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
dayāmāśritya mātaṅgo bhaṅktvā jālaṃ jagāma ha |
vidārya meghasaṃghātaṃ nabhasīva divākaraḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
gate gaje samuttasthau hastipaḥ svasthadehadhīḥ |
gajenaiva samaṃ tasya vyathā dūrataraṃ gatā || 16 ||
[Analyze grammar]
proccalattālaśikharātsa tathā patito'pi san |
na bhedamāpa durbhedā manye dehā durātmanām || 17 ||
[Analyze grammar]
vardhate prāvṛṣīvābhraṃ kukāryeṣvasatāṃ balam |
āsīdadhikamutsāhī sa ca caṃkramaṇe tadā || 18 ||
[Analyze grammar]
vāraṇārirasiddhāṅgo gatebho duḥkhamāyayau |
āgatyopagate'ntardhiṃ nidhāna iva vardhanaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
so'nviyeṣa gajaṃ yatnādgulmakāntaritaṃ vane |
payodapiṇḍitaṃ bhoktuṃ rāhurindumivāmbare || 20 ||
[Analyze grammar]
cireṇālabhatebhendraṃ kasmiṃścitkānane sthitam |
viśrāntaṃ taṃ tarutale samarādiva nirgatam || 21 ||
[Analyze grammar]
atha yatra sthito nāgastatra tadbandhanakṣamam |
parayā rājasāmagryā gajalampaṭabhūmayā || 22 ||
[Analyze grammar]
sa khātavalayaṃ cakre hastipaḥ kānane'bhitaḥ |
sarvadikkaṃ vidhirbhūmau samudravalayaṃ yathā || 23 ||
[Analyze grammar]
uparyasthagayadvālalataughena sa taṃ śaṭhaḥ |
śūnyatātantujālena śaratkāla ivāmbaram || 24 ||
[Analyze grammar]
dinaiḥ katipayaireva vāraṇo viharanvane |
tasminnipatitaḥ khāte śuṣkābdhāviva parvataḥ || 25 ||
[Analyze grammar]
vrajanparyākṛtau kūpe pātālatalabhīṣaṇe |
khātaśuṣkābdhyadhobhāge gajaratnasamudgake || 26 ||
[Analyze grammar]
iti bhūyo dṛḍhaṃ baddhastena hastipakena saḥ |
tiṣṭhatyadyāpi duḥkhena bhūsadmani yathā baliḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
ahaniṣyatpuraivāsau yadyagre patitaṃ ripum |
tannālapsyattato duḥkha gajaḥ khātanibandhanam || 28 ||
[Analyze grammar]
maurkhyādāgāmina kālaṃ vartamānakriyākramaiḥ |
aśodhayannaro duḥkhaṃ yāti vindhyagajo yathā || 29 ||
[Analyze grammar]
mukto'smi śastranigaḍāditi tuṣṭo hi vāraṇaḥ |
dūrastho'pi punarbaddho maurkhyaṃ kva ca na bādhate || 30 ||
[Analyze grammar]
maurkhyaṃ hi bandhanamavehi paraṃ mahātmanbaddho na baddha iti cetasi tadvimuktyai |
ātmodayaṃ trijagadātmamayaṃ samastaṃ maurkhye sthitasya sahasā nanu sarvabhūmiḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXXIX
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!