Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXXXIII
śrīvasiṣṭha uvāca |
aṇimādiguṇaiśvaryayuktā sā nṛpabhāminī |
evaṃ babhūva cūḍālā ghanābhyāsavatī satī || 1 ||
[Analyze grammar]
jagāmākāśamārgeṇa viveśāmbudhikoṭaram |
cacāra vasudhāpīṭhaṃ gaṅgevāmalaśītalā || 2 ||
[Analyze grammar]
kṣaṇamapyagatā bharturvakṣasaścetasastathā |
sarveṣūvāsa rājyeṣu lakṣmīriva jagatsu ca || 3 ||
[Analyze grammar]
ākāśagāminī śyāmā vidyutprārambhabhūṣaṇā |
babhrāma meghamāleva girimālā mahītale || 4 ||
[Analyze grammar]
kāṣṭhaṃ tṛṇopalaṃ bhūtaṃ khaṃ vātamanalaṃ jalam |
nirvighnamaviśatsarvaṃ tanturmuktāphalaṃ yathā || 5 ||
[Analyze grammar]
merorupari śrṛṅgāṇi lokapālapurāṇi ca |
digvyomodararandhrāṇi vijahāra yathāsukham || 6 ||
[Analyze grammar]
tiryagbhūtapiśācādyaiḥ sahanāgāmarāsuraiḥ |
vidyādharāpsaraḥsiddhairvyavahāraṃ cakāra sā || 7 ||
[Analyze grammar]
yatnena taṃ ca bhartāramātmajñānāmṛtaṃ prati |
bahuśo bodhayāmāsa cūḍālā na viveda saḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
kalāvidagdhā mugdhā ca bāleyaṃ gṛhiṇī mama |
ityevaṃ kevalaṃ rājā sa cūḍālāṃ viveda tām || 9 ||
[Analyze grammar]
etāvatāpi kālena tāmevaṃguṇaśālinīm |
bālo vidyāmiva nṛpaścūḍālāṃ na viveda saḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
sāpyalabdhātmaviśrāntestāṃ siddhiśriyamātmanaḥ |
darśayāmāsa no rājñaḥ śūdrasyeva makhakriyām || 11 ||
[Analyze grammar]
śrīrāma uvāca |
mahatyāḥ siddhayoginyāstasyā api śikhidhvajaḥ |
yatnena prāpa no bodhaṃ budhyate'nyaḥ kathaṃ prabho || 12 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
upadeśakramo rāma vyavasthāmātrapālanam |
jñaptestu kāraṇaṃ śuddhā śiṣyaprajñaiva rāghava || 13 ||
[Analyze grammar]
na śrutena na puṇyena jñāyate jñeyamātmanaḥ |
jānātyātmānamātmaiva sarpaḥ sarpapadāni va || 14 ||
[Analyze grammar]
śrīrāma uvāca |
evaṃsthite vātha mune kathametajjagatsthitau |
kramo gurūpadeśākhyaḥ svātmajñānasya kāraṇam || 15 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
atyantakṛpaṇaḥ kaścitkirāṭo dhanadhānyavān |
asti vindhyāṭavīkakṣe kuṭumbī brāhmaṇo yathā || 16 ||
[Analyze grammar]
tasyaikadā nipatitā gacchato vindhyajaṅgale |
ekā varāṭikā rāma tṛṇajālakasaṃvṛte || 17 ||
[Analyze grammar]
kārpaṇyātsa prayatnena sarvaṃ tṛṇatuṣādikam |
kapardakārthamabhito dudhāva divasatrayam || 18 ||
[Analyze grammar]
kapardakāḥ syurbhavatā catvāro'ṣṭau ca kālataḥ |
tataḥ śataṃ sahasraṃ ca sahasre ceti cetasā || 19 ||
[Analyze grammar]
kalayañjaṅgale dīno rātriṃdivamatandritaḥ |
janahāsasahasrāṇi bubudhe na paraṃ tu saḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
tato dinatrayasyānte tena tasmācca jaṅgalāt |
pūrṇendubimbapratimo labdhaścintāmaṇirmahān || 21 ||
[Analyze grammar]
taṃ prāpya tuṣṭahṛdayaḥ samāgamya gṛhaṃ sukham |
prāptākhilajagadbhūtiḥ śāntasarvatayā sthitaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
evaṃ yathā kirāṭena kapardānveṣaṇena tat |
ratnaṃ labdhaṃ jaganmūlyamahorātramakhedinā || 23 ||
[Analyze grammar]
tathā śrutopadeśena svātmajñānamavāpyate |
anyadanviṣyate cānyallabhyate hi gurukramāt || 24 ||
[Analyze grammar]
brahma sarvendriyātītaṃ śrutādīndriyasaṃvidaḥ |
tenopadeśādanagha nātmatattvamavāpyate || 25 ||
[Analyze grammar]
gurūpadeśaṃ ca vinā nātmatattvāgamo bhavet |
kena cintāmaṇirlabdhaḥ kapardānveṣaṇaṃ vinā || 26 ||
[Analyze grammar]
tattvasyāsya mahārthasya gurūpakathanaṃ gatam |
akāraṇaṃ kāraṇatāṃ maṇeriva kapardakaḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
paśya rāghava māyeyaṃ mohinī mahatāmapi |
anyadanviṣyate yatnādanyadāsādyate phalam || 28 ||
[Analyze grammar]
anyatkaroti puruṣaḥ phalamanyadeva prāpnoti yatrtriṣu jagatsvavalokyate ca |
tasmādanantarabhavasya jagadbhramasya śreyo'tivāhanamasaṅgamanicchayaiva || 29 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXXIII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!