Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXXIV
śrīrāma uvāca |
yathā cittacamatkṛtyā rājño gaṅgāvatāraṇam |
bhagīrathasya saṃpannaṃ tanme kathaya bho prabho || 1 ||
[Analyze grammar]
śrīvasiṣṭha uvāca |
āsīdbhagīratho nāma rājā paramadhārmikaḥ |
bhuvaḥ samudrayuktāyā maṇḍalītilakopamaḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
saṃkalpānantaraṃ prāptā yathābhimatamarthinaḥ |
candraprasannavadanādasmāccintāmaṇeriva || 3 ||
[Analyze grammar]
sādhūnāṃ yo vyavasthārthaṃ dhanānyavirataṃ dadau |
tṛṇamātramupādatte kvaciccintāmaṇiryathā || 4 ||
[Analyze grammar]
vajrasāramiva protamujvalannemi yo'bhinat |
adho maṇirayoyantraṃ sarvadurjanaceṣṭitam || 5 ||
[Analyze grammar]
adhūmavahnidehaśrīḥ śrānto'pi dainyamapyalam |
tamo'harannṛṇāṃ naiśaṃ dyumaṇirveśmanāmiva || 6 ||
[Analyze grammar]
kirannagnikaṇāsāramabhitaḥ svapratāpajam |
madhyāhnasūryakāntāgniriva jvalati yo'riṣu || 7 ||
[Analyze grammar]
mṛduśītalasaṃsparśo yaḥ samāhlādayanmanaḥ |
sujñānāṃ dravati snigdhasyendorindumaṇiryathā || 8 ||
[Analyze grammar]
jagadyajñopavītasya svargapātālavāhinaḥ |
gaṅgāvāhasya yenāsyāṃ tṛtīyaḥ pūrito guṇaḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
agastyaśoṣito'mbhodhirgaṅgāpūreṇa pūritaḥ |
yena duṣpūrabhūto'pi mahāsārtho'rthināmiva || 10 ||
[Analyze grammar]
gaṅgāsopānapaddhatyā yena pātālavāsinaḥ |
yojitā brahmaṇo loke bāndhavā lokabandhunā || 11 ||
[Analyze grammar]
brahmāṇaṃ śaṃkaraṃ jahnuṃ tapasārādhayaṃśca yaḥ |
bhūyobhūyo yayau khedamaśūnyādhyavasāyinaḥ || 12 ||
[Analyze grammar]
yauvane vartamānasya tasya bhūmipaterapi |
pravicārayato lokayātrāṃ paryākulāmimām || 13 ||
[Analyze grammar]
suvirāgacamatkāravicārakaṇikodabhūt |
vayasyapi ca tāruṇye daivādvallī marāviva || 14 ||
[Analyze grammar]
ekānte cintayāmāsa mahīpatirasāviti |
jagadyātrāmimāṃ nityamasamañjasamākulam || 15 ||
[Analyze grammar]
punardinaṃ punaḥ śyāmā dānādānaśataṃ punaḥ |
tadeva bhuktavirasaṃ lakṣyate karma kurvatām || 16 ||
[Analyze grammar]
yena prāptena loke'sminna prāpyamavaśiṣyate |
tatkṛtaṃ sukṛtaṃ manye śeṣaṃ karma viṣūcikā || 17 ||
[Analyze grammar]
punaḥpunaḥ paryuṣitaṃ karma kurvanna lajjate |
mūḍhbuddhirabuddhistu kaḥ kuryātkila bālavat || 18 ||
[Analyze grammar]
athaikadodvignamanāḥ kadācittritalaṃ gurum |
ekāntaṃ saṃsṛterbhītaḥ samapṛcchadbhagīrathaḥ || 19 ||
[Analyze grammar]
bhagīratha uvāca |
antaḥśūnyāsu suciraṃ bhramatsaṃsāravṛttiṣu |
araṇyānīṣu caitāsu bhṛśaṃ khinnā vayaṃ vibho || 20 ||
[Analyze grammar]
jarāmaraṇamohādirūpāṇāṃ bhavakāriṇām |
bhagavansarvaduḥkhānāṃ kathamantaḥ prajāyate || 21 ||
[Analyze grammar]
tritala uvāca |
cirasāmyātmanotthena nirvibhāgavilāsinā |
rājan jñeyāvabodhena pūrṇena bharitātmanā || 22 ||
[Analyze grammar]
kṣīyante sarvaduḥkhāni truṭyanti granthayo'bhitaḥ |
saṃśayāḥ samatāṃ yānti sarvakarmāṇi cānagha || 23 ||
[Analyze grammar]
jñeyaṃ vidurathātmānaṃ saṃśuddhaṃ jñaptirūpiṇam |
sa ca sarvagato nityaṃ nāstameti na codayam || 24 ||
[Analyze grammar]
bhagīratha uvāca |
cinmātraṃ nirguṇaṃ śāntamasti nirmalamacyutam |
dehādi netaratkiṃciditi vedmi munīśvara || 25 ||
[Analyze grammar]
kiṃ tatra pratipattirme sphuṭatāmeti netarā |
etāvanmātrasaṃvittiḥ syāmahaṃ bhagavankatham || 26 ||
[Analyze grammar]
tritala uvāca |
jñānena jñeyaniṣṭhatvameti ceto hṛdambare |
tataḥ sarvavapurbhūtvā bhūyo jīvo na jāyate || 27 ||
[Analyze grammar]
asaktiranabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu |
nityaṃ ca samacittatvamiṣṭāniṣṭopapattiṣu || 28 ||
[Analyze grammar]
ātmano'nanyayogena tadbhāvanamanāratam |
viviktadeśasevitvamaratirjanasaṃsadi || 29 ||
[Analyze grammar]
adhyātmajñānanityatvaṃ tattvajñānārthadarśanam |
etajjñānamiti proktamajñānaṃ tadato'nyathā || 30 ||
[Analyze grammar]
rāgadveṣakṣayākāraṃ saṃsāravyādhibheṣajam |
ahaṃbhāvopaśāntau tu rājan jñānamavāpyate || 35 ||
[Analyze grammar]
bhagīratha uvāca |
śarīre'smiṃścirārūḍho girau taruriva svake |
ahaṃbhāvo mahābhāga vada me tyajyate katham || 32 ||
[Analyze grammar]
tritala uvāca |
pauruṣeṇa prayatnena tyaktvā bhogaughabhāvanām |
gatvā vikasitāṃ sattāmahaṃkāro vilīyate || 33 ||
[Analyze grammar]
yantraṇāpañjaraṃ yāvadbhagnaṃ lajjādinākhilam |
akiṃcanatvaśeṣeṇa sphuṭā tāvadahaṃkṛtiḥ || 34 ||
[Analyze grammar]
sarvametaddhiyā tyaktvā yadi tiṣṭhasi niścalaḥ |
tadahaṃkāravilaye tvameva paramaṃ padam || 35 ||
[Analyze grammar]
śāntāśeṣaviśeṣaṇo vigatabhīḥ saṃtyaktasarvaiṣaṇo gatvānūnamakiṃcanatvamariṣu tyaktvā samagrāṃ śriyam |
śāntāhaṃkṛtirastadehakalanasteṣveva bhikṣāmaṭa nmāmapyujjhitavānalaṃ yadibhavasyuccaistvamuccairasi || 36 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXXIV
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!