Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter LXII
śrīvasiṣṭha uvāca |
atra rāghava vakṣye'hamitihāsamimaṃ śrṛṇu |
yadvṛttaṃ kasyacidbhikṣoḥ kiṃcinmananaśālinaḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
āsītkaścinmahābhikṣuḥ samādhyabhyāsatatparaḥ |
nityaṃ svavyavahāreṇa kṣapayatyakhilaṃ dinam || 2 ||
[Analyze grammar]
samādhyabhyāsaśuddhaṃ tattasya cittaṃ kṣaṇena yat |
cintayatyāśu tadbhāvaṃ gacchatyambviva vīcitām || 3 ||
[Analyze grammar]
kadācitsa samādhānavirato'tiṣṭhadekadhīḥ |
kiṃcitsaṃcintayāmāsa svāsanasthaḥ kriyākramam || 4 ||
[Analyze grammar]
tasya cintayato jātā pratibheyamiti svataḥ |
bhāvayāmyāśu līlārthaṃ sāmānyajanavṛttitām || 5 ||
[Analyze grammar]
iti saṃcintya ceto'sya sthitaṃ kiṃcinnarāntaram |
spandasaṃsthānasaṃtyāgamātreṇāvartane'mbviva || 6 ||
[Analyze grammar]
tena cittanareṇātha kṛtaṃ nāmātmavāñchayā |
jīvaṭo'smīti sahasā kākatālīyavatsthitam || 7 ||
[Analyze grammar]
jīvaṭo vijahārātha sa svapnapuruṣaściram |
svapnanirmāṇanagare kasmiṃścitpuravīthiṣu || 8 ||
[Analyze grammar]
tatra pānaṃ papau matto bhṛṅgaḥ padmarasaṃ yathā |
līlayaiva dṛḍhaṃ hṛṣṭaḥ suṣvāpa ghananidrayā || 9 ||
[Analyze grammar]
svapne dadarśa vipratvaṃ pāṭhānuṣṭhānatuṣṭimat |
pratibhāmātrasaṃpannāṃ citte deśāntarāptivat || 10 ||
[Analyze grammar]
kadācitsa dvijaśreṣṭhastvaharvyāpāraniṣṭhayā |
suṣvāpāntarvyavahṛtirbījatāyāmiva drumaḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
dvijo'paśyatsvayaṃ svapne sāmantatvamathātmani |
sa sāmantaḥ kṛtāhāraḥ kadāciddhananidrayā || 12 ||
[Analyze grammar]
apaśyadrājatāṃ svapne kakubvalayapālinīm |
lālitāṃ bhogapūgena puṣpaugheṇa latāmiva || 13 ||
[Analyze grammar]
sa kadācinnṛpaḥ svasthaḥ suṣvāpāstamitehitaḥ |
purobhāvinijācāraḥ svakāryamiva kāraṇe || 14 ||
[Analyze grammar]
apaśyatsvātmani svapne surastrītvamaninditam |
vṛkṣakośarasollāse mañjarītvamivoditam || 13 ||
[Analyze grammar]
sā surastrī ratiśrāntā nidrāṃ gāḍhāmupāgatā |
mṛgītvamātmani svairamāvartatvamivāmbutā || 16 ||
[Analyze grammar]
sā mṛgī lolanayanā kadācinnidrayā hṛtā |
svapne dadarśa vallītvaṃ svābhyāsāddṛḍhamātmani || 17 ||
[Analyze grammar]
tiryañco'pi prapaśyanti svapnaṃ cittasvabhāvataḥ |
dṛṣṭānāṃ ca śrutānāṃ ca cetaḥsmaraṇamakṣatam || 18 ||
[Analyze grammar]
sā babhūva latāpuṣpaphalapallavaśālinī |
vanadevī vanodyānalatāgṛhavilāsinī || 19 ||
[Analyze grammar]
bījāntasthāṅkurākārarūpayehādhirūḍhayā |
sāpaśyadantaḥsaṃvittyā sphuṭaṃ lavanamātmanaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
kaṃcitkālaṃ suṣuptasthaṃ kalayā jaḍatāṃ ghanām |
anubhūya dadarśātha svātmānaṃ bhramaraṃ sthiram || 21 ||
[Analyze grammar]
ṣaṭpado vijahārātha vane vanalatāsvasau |
padminīṣu ca phullāsu taruṇīṣviva vallabhaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
priyābimbādharasvādurasavatkausumaṃ madhu |
bhramatkusumasaṃghāsu muktāvallīvilāsiṣu || 23 ||
[Analyze grammar]
sa babhūva sarojinyāṃ vyasanī visanālagaḥ |
kvacideva ratiṃ hyeti ceto jaḍamaterapi || 24 ||
[Analyze grammar]
tāmājagāma nalinīṃ parilolayituṃ gajaḥ |
ramyavastukṣayāyaiva mūḍhānāṃ jṛmbhate padam || 25 ||
[Analyze grammar]
nalinī marditā saiva samaṃ tena sa ṣaṭpadaḥ |
gato dantāntaraṃ vrīhiriva cūrṇatvamāyayau || 26 ||
[Analyze grammar]
bhramaro vāraṇālokādvāraṇālokabhāvanāt |
dadarśātmānamāmodamattahastitayoditam || 27 ||
[Analyze grammar]
śuṣkasāgaragambhīre gajaḥ khāte papāta ha |
tamoghanaghane śūnye saṃsāra iva jīvakaḥ || 28 ||
[Analyze grammar]
babhūva vallabho rājño mahāparabalāntakaḥ |
sadā madabalakṣībo ghūrṇotīva niśācaraḥ || 29 ||
[Analyze grammar]
kadācidasinistriṃśacchinnaḥ so'stamupāyayau |
vivekānilanirlūnarūpo jīva ivātmani || 30 ||
[Analyze grammar]
paśyangajaghaṭākumbhasthalāgroccalitānalīn |
gaṇḍasthabhramarābhyāsādgajo bhūyo'pyabhūdaliḥ || 31 ||
[Analyze grammar]
sevamāno vanalatāṃ punarāyātsa padminīm |
dustyajo hi durabhyāso vāsanānāmabodhinaḥ || 32 ||
[Analyze grammar]
tatra hastikhurākrāntaḥ punaḥ saṃcūrṇatāṃ yayau |
pārśvasthahaṃsasaṃvittyā babhūva kalahaṃsakaḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
kalahaṃsaścirataraṃ yoniṣvanyāsu saṃlluṭhan |
kadācidbahubhirhaṃsaiḥ saṃgato vijahāra ha || 34 ||
[Analyze grammar]
brāhmahaṃsātmikā saṃvitsaśabdārthavatī manāk |
tatra puṣṭāsya tasyāntaḥ prāgaṇḍarasabarhivat || 35 ||
[Analyze grammar]
sa taccintāṃ caranmṛto dṛḍhaṃ vyādhighuṇāhataḥ |
tatsaṃvittyanusaṃdhānājjātaḥ padmajasārasaḥ || 36 ||
[Analyze grammar]
tatrātisatatavivekavato vilāsaiḥ saṃbodhito vigatalaukikavastudṛṣṭiḥ |
muktaḥ sthito nanu yugāntavidhau videhamuktena tena kimu bhāvi vibhāvyametat || 37 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter LXII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!