Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter XXI
śrīvasiṣṭha uvāca |
evaṃ prabodhitastena tadā puṇyena pāvanaḥ |
prabodhamāpa prākāśyaṃ prabhāta iva bhūtalam || 1 ||
[Analyze grammar]
ubhāvapi tataḥ siddhau jñānavijñānapāragau |
viceraturvane tasminyāvadicchamaninditau || 2 ||
[Analyze grammar]
tataḥ kadācitkālena nirvāṇapadamāgatau |
tau videhau gatasnehau dīpāviva śamaṃ gatau || 3 ||
[Analyze grammar]
evaṃ prāgbhuktadehānāmanantā janabandhutā |
āḥ kaiḥ kiṃ gṛhyate tābhyaḥ kiṃ vā saṃtyajyate'nagha || 4 ||
[Analyze grammar]
tasmādāsāmanantānāṃ tṛṣṇānāṃ raghunandana |
upāyastyāga evaiko na nāma paripālanam || 5 ||
[Analyze grammar]
cintanenaidhate cintā tvindhaneneva pāvakaḥ |
naśyatyacintatenaiva vinendhanamivānalaḥ || 6 ||
[Analyze grammar]
dhyeyatyāgarathārūḍhaḥ karuṇodārayā dṛśā |
lokamālokayandīnamātiṣṭhottiṣṭha rāghava || 7 ||
[Analyze grammar]
eṣā brāhmī sthitiḥ svacchā niṣkāmā vigatāmayā |
enāṃ prāpya mahābāho vimūḍho'pi na muhyati || 8 ||
[Analyze grammar]
ekaṃ vivekaṃ suhṛdamekāṃ prauḍhasakhīṃ dhiyam |
ādāya viharanneva saṃkaṭeṣu na muhyati || 9 ||
[Analyze grammar]
vinivāritasarvārthādapahastitabāndhavāt |
na svadhairyādṛte kaścidabhyuddharati saṃkaṭāt || 10 ||
[Analyze grammar]
vairāgyeṇātha śāstreṇa mahattvādiguṇairapi |
yatnenāpadvighātārthaṃ svayamevonnayenmanaḥ || 11 ||
[Analyze grammar]
na tattribhuvanaiśvaryānna kośādratnadhāriṇaḥ |
phalamāsādyate cittādyanmahattvopabṛṃhitāt || 12 ||
[Analyze grammar]
tadetasmiñjagatkukṣau pātotpātanadolanaiḥ |
patanti puruṣā ye vai manasteṣāṃ gatajvaram || 13 ||
[Analyze grammar]
pūrṇe manasi saṃpūrṇaṃ jagatsarvaṃ sudhādravaiḥ |
upānadrūḍhapādasya nanu carmāstṛtaiva bhūḥ || 14 ||
[Analyze grammar]
vairāgyātpūrṇatāmeti mano nāśāvaśānugam |
āśayā riktatāmeti śaradeva saromalam || 15 ||
[Analyze grammar]
hṛdayaṃ śūnyatāmeti prakaṭīkṛtakoṭaram |
agastipītārṇavavadāśāvivaśacetasām || 16 ||
[Analyze grammar]
yasya cittatarau sphāre tṛṣṇācapalamarkaṭī |
na valgati mahattasya rājate hṛdvanaṃ tatam || 17 ||
[Analyze grammar]
padmākṣakośaṃ trijagadgoṣpadaṃ yojanavrajam |
nimeṣārdhaṃ mahākalpaḥ spṛhārahitacetasām || 18 ||
[Analyze grammar]
śītatā sā na śītāṃśorna himācalakandare |
na rambhācandanāvalyāṃ niḥspṛheṣu manaḥsu yā || 19 ||
[Analyze grammar]
na tathā bhāti pūrṇendurna pūrṇaḥ kṣīrasāgaraḥ |
na lakṣmīvadanaṃ kāntaṃ spṛhāhīnaṃ yathā manaḥ || 20 ||
[Analyze grammar]
yathābdalekhā śaśinaṃ sudhālepaṃ maṣī yathā |
dūṣayatyevamevāntarnaramāśāpiśācikā || 21 ||
[Analyze grammar]
āśākhyāścittavṛkṣasya śākhāḥ sthagitadiktaṭāḥ |
tāsu cchinnāsvarūpatvaṃ yāti cittamahādrumaḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
chinnatṛṣṇāmahāśākhe cittasthāṇau sthitiṃ gate |
ekarūpatayā dhairyaṃ prayāti śataśākhatām || 23 ||
[Analyze grammar]
anastamitadhairyeṇa tena citte kṣayaṃ gate |
tatpadaṃ prāpyate rāma yatra nāśo na vidyate || 24 ||
[Analyze grammar]
etāsāṃ cittavṛttīnāmāśānāmuttamāśayaḥ |
na dadāsi prarohaṃ cettadbhayaṃ nāsti rāghava || 25 ||
[Analyze grammar]
cittaṃ vṛttivihīnaṃ te yadā yātamacittatām |
tadā mokṣamayīmantaḥ sattāmāpnoṣi tāṃ tatām || 26 ||
[Analyze grammar]
cittakauśikapakṣiṇyā tṛṣṇayā kṣubdhayāntare |
amaṅgalāni vistāramalamāyānti rāghava || 27 ||
[Analyze grammar]
cintanaṃ vṛttirityuktaṃ vartate cittamāśayā |
cittavṛttimato hyāśāṃ tyaktvā niścittatāṃ vraja || 28 ||
[Analyze grammar]
yo yayā vartate vṛttyā sa tayaiva vinā kṣayī |
ataścittopaśāntyarthaṃ tadvṛttiṃ prakṣayaṃ naya || 29 ||
[Analyze grammar]
praśamitasakalaiṣaṇo mahātmanbhava bhavabandhamapāsya muktacittaḥ |
manasi nigaḍarajjavaḥ kadāśāḥ parigalitāsu ca tāsu ko na muktaḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter XXI
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!