Yoga Vasistha [sanskrit]
223,437 words | ISBN-10: 8171101519
The Sanskrit edition of the Yoga-vasistha including English translation and grammatical analysis. The Yogavasistha is a Hindu spiritual text written by Valmiki (who also authored the Ramayana) dealing with the philosophical topics from the Advaita-vedanta school. Chronologically it precedes the Ramayana.
Chapter VIII
śrīvasiṣṭha uvāca |
nākṛtirna ca karmāṇi na spando na parākramaḥ |
tanmithyājñānavadrūḍhaṃ daivaṃ nāma kimucyate || 1 ||
[Analyze grammar]
svakarmaphalasaṃprāptāvidamitthamitīti yāḥ |
girastā daivanāmnaitāḥ prasiddhiṃ samupāgatāḥ || 2 ||
[Analyze grammar]
tatraiva mūḍhamatibhirdaivamastīti niścayaḥ |
ātto duravabodhena rajjvāmiva bhujaṃgamaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
hyastanī duṣkriyābhyeti śobhāṃ satkriyayā yathā |
adyaivaṃ prāktanī tasmādyatnātsatkāryavānbhavet || 4 ||
[Analyze grammar]
mūḍhānumānasaṃsiddhaṃ daivaṃ yasyāsti durmateḥ |
daivāddāho'sti naiveti gantavyaṃ tena pāvake || 5 ||
[Analyze grammar]
daivameveha cetkartuṃ puṃsaḥ kimiva ceṣṭayā |
snānadānāsanoccārāndaivameva kariṣyati || 5 ||
[Analyze grammar]
kiṃvā śāstropadeśena mūko'yaṃ puruṣaḥ kila |
saṃcāryate tu daivena kiṃ kasyehopadiśyate || 7 ||
[Analyze grammar]
na ca nispandatā loke dṛṣṭeha śavatāṃ vinā |
spandācca phalasaṃprāptistasmāddaivaṃ nirarthakam || 8 ||
[Analyze grammar]
na cāmūrtena daivena mūrtasya sahakartṛtā |
puṃsaḥ saṃdṛśyate kācittasmāddaivaṃ nirarthakam || 9 ||
[Analyze grammar]
mitho'ṅgāni samāsādya dvayorekaikakartṛtā |
hastādīnāṃ hatatve ha na daivena kvacitkṛtam || 10 ||
[Analyze grammar]
manobuddhivadapyetaddaivaṃ nehānubhūyate |
āgopālaṃ kṛtaprajñaistena daivamasatsadā || 11 ||
[Analyze grammar]
pṛthakcedbuddhiranyo'rthaḥ saiva cetkānyatā tayoḥ |
kalpanāyāṃ pramāṇaṃ cetpauruṣaṃ kiṃ na kalpyate || 12 ||
[Analyze grammar]
nāmūrtestena saṅgo'sti nabhaseva vapuṣmataḥ |
mūrtaṃ ca dṛśyate lagnaṃ tasmāddaivaṃ na vidyate || 13 ||
[Analyze grammar]
viniyokratha bhūtānāmastyanyaccejjagattraye |
śerate bhūtavṛndāni daivaṃ sarvaṃ kariṣyati || 14 ||
[Analyze grammar]
daivena tvabhiyukto'haṃ tatkaromīdṛśaṃ sthitam |
samāśvāsanavāgeṣā na daivaṃ paramārthataḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
mūḍhaiḥ prakalpitaṃ daivaṃ tatparāste kṣayaṃ gatāḥ |
prājñāstu pauruṣārthena padamuttamatāṃ gatāḥ || 16 ||
[Analyze grammar]
ye śūrā ye ca vikrāntā ye prājñā ye ca paṇḍitāḥ |
taistaiḥ kimiva loke'sminvada daivaṃ pratīkṣyate || 17 ||
[Analyze grammar]
kālavidbhirvinirṇītā yasyāticirajīvitā |
sa cejjīvati saṃchinnaśirāstaddaivamuttamam || 18 ||
[Analyze grammar]
kālavidbhirvinirṇītaṃ pāṇḍityaṃ yasya rāghava |
anadhyāpita evāsau tajjñaśceddaivamuttamam || 19 ||
[Analyze grammar]
viśvāmitreṇa muninā daivamutsṛjya dūrataḥ |
pauruṣeṇaiva saṃprāptaṃ brāhmaṇyaṃ rāma nānyathā || 20 ||
[Analyze grammar]
asmābhiraparai rāma puruṣairmunitāṃ gataiḥ |
pauruṣeṇaiva saṃprāptā ciraṃ gaganagāmitā || 21 ||
[Analyze grammar]
utsādya devasaṃghātaṃ cakrustribhuvanodare |
pauruṣeṇaiva yatnena sāmrājyaṃ dānaveśvarāḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
ālūnaśīrṇamābhogi jagadājahrurojasā |
pauruṣeṇaiva yatnena dānavebhyaḥ sureśvarāḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
rāma pauruṣayuktyā ca salilaṃ dhāryate'nayā |
ciraṃ karaṇḍake cāru na daivaṃ tatra kāraṇam || 24 ||
[Analyze grammar]
bharaṇādānasaṃrambhavibhramaśramabhūmiṣu |
śaktatā dṛśyate rāma na daivasyauṣadheriva || 25 ||
[Analyze grammar]
sakalakāraṇakāryavivarjitaṃ nijavikalpavaśādupakalpitam |
tvamanapekṣya hi daivamasanmayaṃ śraya śubhāśaya pauruṣamuttamam || 26 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Yoga Vasistha Chapter VIII
Yoga Vasistha English (four volumes)
by Vihari-Lala Mitra (1891)
Yoga Vasistha Maha Ramayana (Gujarati)
by Sahitya Sangam, Allahabad (0)
[યોગ વસિષ્ઠએ] 9788192776460.
Buy now!
Vasishtha Rama Samvadam (Telugu)
by Ramakrishna Math, Hyderabad (2019)
Set of 4 Volumes; 9789383972142.
Buy now!
The Yogavasistha (Hindi translation)
by Khemraj Shrikrishnadass (2009)
Set of 2 Volumes; Khemraj Edition.
Buy now!