Yoga-sutra with Bhoja Vritti [sanskrit]
9,596 words
The Sanskrit edition of the Rājamārtaṇḍa or Bhojavṛtti by Bhojarāja.—This represents the commentary on the yoga aphorisms of Patañjali by King Bhoja who ruled in the 11th century. The material was typed by Suryansu Ray from a traditional old manuscript belonging to the family Guru.
Sūtra 3.55
asmācca vivekajāt tārakākhyājjñānāt kiṃ bhavatītyāha —
sattvapuruṣayoḥ śuddhisāmye kaivalyam || vibhūti 55 ||
vṛttiḥ — sattvapuruṣāvuktalakṣaṇau (2|6, 2|18, 2|20)| tayoḥ śuddhisāmye kaivalyam | sattvasya sarvakartṛtvābhimānanivṛtyā svakāraṇānupraveśaḥ śuddhiḥ | puruṣasya śuddhirupacaritabhogābhāva iti dvayoḥ samānāyāṃ śuddhau puruṣasya kaivalyamutpadyate | mokṣo bhavatītyarthaḥ || 55 ||
tadevamantaraṅgaṃ yogāṅgatrayamabhidhāya tasya ca saṃyamasaṃjñāṃ kṛtvā saṃyamasya viṣayapradarśanārthaṃ pariṇāmatrayamupapādya saṃyamabalotpadyamānāḥ pūrvāntaparāntamadhyabhavāḥ siddhīrupadarśya samādhyabhyāsopapattaye [pā0 samādhyāśvāsotpattaye] bāhyā bhuvanajñānādirūpā ābhyantarāśca kāyavyūhajñānādirūpāḥ pradarśya samādhyupayogāyendriyaprāṇajayādipūrvikāḥ paramapuruṣārthasiddhaye yathākramamavasthāsahitabhūtajayendriyasattvajayodbhavāśca vyākhyāya vivekajñānopapattaye tāṃstānupāyānupanyasya tārakasya sarvasamādhyavasthāparyantabhavasya svarūpamabhidhāya tatsamāpatteḥ kṛtādhikārasya cittasattvasya svakāraṇānupraveśāt kaivalyamutpadyata ityabhihitamiti nirṇīto vibhūtipādastṛtīyaḥ |
iti dhāreśvarabhojadevaviracitāyāṃ rājamārtaṇḍābhidhāyāṃ pātañjalavṛttau