Padma-samhita [sanskrit]
80,291 words
The Sanskrit text of the Padma-samhita: an ancient Vaishnava Agama canon of literature, belonging to the Pancaratra tradition.
Chapter 1
śrīrastu |
śrīpāñcarātre mahopaniṣadi |
pādmasaṃhitāyāṃ |
caturthaḥ caryāpādaḥ |
prathamodhyāyaḥ ||| brahmaṇā bhagavadārādhana vidhānapraśnaḥ || |
brahmāḥ |
karṣaṇādi pratiṣṭhāntaṃ karma yasya prasiddhaye |
taṃ samārādhanavidhiṃ śrotumicchāmi sāmpratam || 1 ||
[Analyze grammar]
prasidhyate |
ārādhanavidhiḥ kīdṛgadhikārī ca kīdṛśaḥ |
bhagavaṃstadaśeṣeṇa brūhi me bhaktavatsala || 2 ||
[Analyze grammar]
śrībhagavān |
śrūyatāmabhidhāsvāmi pṛṣṭaṃ niravaśeṣataḥ |
caturṇāṃ brāhmaṇādīnāṃ varṇānāṃ kamalāsana || 3 ||
[Analyze grammar]
dīkṣayā kramāt |
adhikāro'nulomānāmapi nānyasya kasya cit |
pūjāvidhau bhagavataḥ parasya paramātmanaḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
pratilomabhuvāṃ sūtaḥ prathamastatra śasyate ||| ekāyanaśākhādhyāyināṃ mukhyo'dhikāraḥ || |
ādyamekāyanaṃ vedaṃ sadbrahma pratipādakam || 5 ||
[Analyze grammar]
tenaiva saṃskṛtā viprā mukhya kalpādhikāriṇaḥ ||| anyeṣāṃ brāhmaṇādīnāṃ dīkṣayānukalpādhikāraḥ || |
anyeṣāṃ brahmāṇādīnāṃ varṇānāṃ dīkṣayā kramāt || 6 ||
[Analyze grammar]
trayāṇāṃ kṣatriyādīnā manulomabhuvāmapi ||| sūtasya svārthamātra yajane'dhikāraḥ || |
sūtasya ca viśeṣeṇa dīkṣā cātmaparā'niśam || 7 ||
[Analyze grammar]
| | viprāṇāṃ mukhyānukalpayorapi parārthayajane'dhikāraḥ || |
parārthayajanaṃ kuryurvaprā mukhyānukalpayoḥ ||| dīkṣā hīnānā manadhikāraḥ || |
naivādhikāriṇasteca dīkṣā saṃskāravarjitāḥ || 8 ||
[Analyze grammar]
naivādhikāriṇo gauṇā |
|| dīkṣayā adhikāralābhaḥ || |
yathaiva dīkṣaṇīyeṣṭyā jāyante brāhmaṇādayaḥ |
tathaiva dīkṣāvidhinā jāyāmānā yathoditāḥ || 9 ||
[Analyze grammar]
pūjāvidau bhagavataḥ prakalpante'dhikāriṇaḥ |
brahmoḥ ||| brāhmaṇādīnāṃ janmakarmaṇornirūpaṇapraśnaḥ || |
bhagavan brāhmaṇādīnāṃ janma karma ca bhāvukam || 10 ||
[Analyze grammar]
vihitaṃ ca vivāhaṃ ca yacca yāvacca yādṛśyam |
mahyaṃ jijñāsamānāya bhaktāya parameśvara || 11 ||
[Analyze grammar]
śrībhagavān |
satvaṃ kajastamaśceti streguṇyaṃ kamalāsana || 12 ||
[Analyze grammar]
tanmayīṃ tanumāsthāya sasarjāhaṃ purā prajāḥ ||| satvaprathānū viprasargaḥ || |
satve'dhike mukhe viprānasṛjaṃ vithunātmakān || 13 ||
[Analyze grammar]
| | rajaḥ pradhānaḥ kṣatriyasargaḥ || |
rajoguṇe'tiśayite bāhubhyāṃ kṣatriyāṃ stathā ||| guṇasāmye vaiśyasargaḥ || |
ūrubhyāṃ guṇasāmyetu asṛjaṃ mithunaṃ viśām || 14 ||
[Analyze grammar]
| | tamaḥ prācurye śūdrasargaḥ || |
ādhikye tamasaḥ pardbhyāṃ śūtrān mithunarūpiṇaḥ ||| varṇeṣu pūrvapūrvaśśreyān || |
eteca varṇāśśreyāṃsaḥ pūrvepūrve yathoditāḥ || 15 ||
[Analyze grammar]
trayasteṣu dvijāḥ pūrve mauñjabandhanakarmaṇā || 16 ||
[Analyze grammar]
catvāraścāśramā brahhan sarvaeva dvijanmanām ||| prathamaḥ brahmacaryāśramaḥ || |
upanīya guroḥ pārśve vratānuṣṭhāna pūrvakam || 17 ||
[Analyze grammar]
vedādhyayanamādauyatsa śreyān prathamāśramaḥ ||| dvitīyaḥ gṛhasthāśramaḥ || |
bhāryāsaṅgrahaṇaṃ snātvā prajāyai tadana ntaram || 18 ||
[Analyze grammar]
tayā ca dharmacaraṇaṃ dvītīyaścāśramasmṛtaḥ ||| tṛtīyaḥ vānaprasthāśramaḥ || |
gatvā sabhāryovipinaṃ yathoktenaiva vartmanā || 19 ||
[Analyze grammar]
vane vanya phalahāro vihitendriya nigrahaḥ |
vasettṛtīyo vijñeyaścāśramaḥ kamalāsana || 20 ||
[Analyze grammar]
| | turīyassannyāsāśramaḥ || |
putre dārānvinikṣipya śikhī muṇḍī trivaṇḍavān |
yadvaikadaṇḍaniyato brahmadhyānaparāyaṇaḥ || 21 ||
[Analyze grammar]
nivṛttasarvakāmastu vasetturyāśrame dvijaḥ ||| kṣatriyasya pūrvetraya āśramāḥ || |
kṣatriyasyāśramāḥ pūrve sannyāsāśramavarjitāḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
| | viśaḥ ādyaidvā || |
vihitā viśa ekasya dvāvanyainatu paścimau ||| śūdrasya dvitīya ekaḥ || |
eka eva caturthasya dārasaṅgrahaṇātmakaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
ṣaṣkarmā brāhmaṇo jñeyaḥ karmaṇādhyāpanādinā |
adhyāpanaṃ cādhyayanaṃ yajanaṃ yājanaṃ tathā || 24 ||
[Analyze grammar]
dānamadhyayanaṃ yajñovṛttistrayyeva bhūbhujām || 25 ||
[Analyze grammar]
viśāṃ ca saiva śūdrasya śuśrūṣaikaiva vartanā ||| viprasya sahajā guṇāḥ || |
āstikyamārjavaṃ śaucaṃ tapaśśāntirdamaḥ kṣamā || 26 ||
[Analyze grammar]
damaśśāntiḥ |
jñānaṃ vijñānamityete viprasya sahajā guṇāḥ |||kṣatriyasya sahajā guṇāḥ || |
śauryaṃ tejo dhṛtirdākṣyaṃ yuddhe cāpyapalāyanam || 27 ||
[Analyze grammar]
dānamiśvarabhāvaśca kṣātraṃ karma svabhāvajam ||| viśassahajā guṇāḥ || |
karṣaṇaṃ caiva vāṇijyaṃ gavāṃ rakṣaṇameva ca || 28 ||
[Analyze grammar]
śudrā śūdrasya bhāryaikāsā ca svāca viśasmsṛtā || 29 ||
[Analyze grammar]
svāsu prajāssajātīyā ścāturṣarṇyamitīritam || 30 ||
[Analyze grammar]
jārai rutpāditā varṇāssavarṇāsveva bhīruṣu || 31 ||
[Analyze grammar]
tayorviprajayorneṣṭaṃ trayamadhyāpanādikam || 32 ||
[Analyze grammar]
| | tatrānulomaḥ || |
savarṇaḥ kṣatriyāyāṃ tu vipreṇoḍhaścikitsakaḥ |
āyurvedamadhīyūta mantravacchopanīya saḥ || 33 ||
[Analyze grammar]
savarṇā kṣatriyā yattevipreṇoḍhāścikitsakaḥ. atra aśuddhaṃ samīkāryam |
tatra cauryeṇa sambhūto jyotirvedābhijīvikaḥ |
jyotirvidyāṃ samabhyasye dupanīya samantrakam || 34 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇādhyūḍha vaiśyāyāmambaṣṭhaśśalya kṛntakaḥ |
cauryātkulālaḥ kumbhūdi nirmāṇaṃ tasya jīvikā || 35 ||
[Analyze grammar]
kṛttamaḥ |
mṛṇmayū pratimā cāpi kāryā śostrektavartmanā |
nābherūrdhvaṃ tu vapavanaṃ pṛttirasya vidhīyate || 36 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇādhyūḍhaśūdrāyāṃ jātaḥpāraśavasmsṛtaḥ |
arcanaṃ saptamātrūṇaāṃ pādyapādanameva ca || 37 ||
[Analyze grammar]
tasya vṛttirniṣādastu cauryātsyānmṛgaghautukaḥ |
paṭṭabandhocitau cobhau nṛpajau guṇḍagolakau || 38 ||
[Analyze grammar]
kṣatriyādvinnavaiśyāyāṃ goṣṭhī paṇyopa jīvanaḥ |
cauryeṇa jāto māhiṣyasturaṅgramavaṇigbhavet || 39 ||
[Analyze grammar]
gostrī |
śūdrāyāṃ kṣatriyādugro vinnāyāṃ karibandhakaḥ |
cauryeṇa śūliko jñeyaśśūlāropaṇavṛttikaḥ || 40 ||
[Analyze grammar]
maṇikāraśśaṅkhakāro vaṇijau guṇḍagolakau |
karaṇo vinnaśūdrāyāṃ vaiśyāddyūtādijīvanaḥ || 41 ||
[Analyze grammar]
yauryā tkaṭaṅkarastasya vṛttireva kaṭakriyā |
mālavaścāśvapālaśca śūdrajāvaśvapau sadā || 42 ||
[Analyze grammar]
kaṭakarastasya |
gavādipālako'mbaṣṭhyāmābhīro brāhmaṇādbhavet |
viloko vadhakṛt kṣattā viprātpāra śavastriyām || 43 ||
[Analyze grammar]
māhiṣyeṇa karaṇyāṃ tu rathakāro rathādikṛt |
śilpavitsarva śilpānāmācāryassa ca ucyate || 44 ||
[Analyze grammar]
prātyānāṃ brāhmaṇādīnāṃ trayāṇāṃ vṛttirucyate |
māraṇaṃ maṇḍanaṃ kṣemaṃ samudrataraṇaṃ tathā || 45 ||
[Analyze grammar]
brāhmaṇyāṃ kṣatriyātsūto vivāhātsratilomajaḥ |
sārathyaṃ vṛttiretasya dharmāṇāṃ caiva bodhanam || 46 ||
[Analyze grammar]
upavītopanayane prāpnotyeva samantrakam |
cauryā ttatraiva sūto'nyassonyasaṃskāra kārakaḥ || 47 ||
[Analyze grammar]
tasyāṃ vaidehako vaiśyā dvivāhādvrastraśuddhikṛt |
māgadhastadra cauryeṇa jaṅghākarika vṛttikaḥ || 48 ||
[Analyze grammar]
śūdrādbrāhmaṇa yeṣāyāṃ vivāhāccauryato'pivā |
caṇḍālo jhullarīkākṣo malanirha raṇādikṛt || 49 ||
[Analyze grammar]
āyogavastantuvāyo vaiśyādūḍha nṛpastriyām |
tatraiva cauryā dāraṇyapulindo mṛgaghātukaḥ || 50 ||
[Analyze grammar]
śūdrānnṛpāyāṃ vinnāyāṃ pulkano lākṣamadyakṛt |
vaiśyena tatra cauryeṇa jṛmbhanṛttādivartanaḥ || 51 ||
[Analyze grammar]
śūdrāttatraca |
vaiśyāyāṃ śūdravinnāyāṃ takṣā syāttakṣaṇādikṛt |
so'yaṃ kāṃsya svarṇakṛtsyāt tvaṣṭā ca bhramijīvanaḥ || 52 ||
[Analyze grammar]
nailyakṛcca sa vijñeyo nīlavastrādi catrakṛt |
evaṃ ca jātipālassyā ccauryāccakrītu tailikaḥ || 53 ||
[Analyze grammar]
enañjatiḥ palāśassyāt |
śūdrātkaraṇyāṃ vai jātaḥ kūṭakṛcchana dāhakaḥ |
brāhmaṇānnāpito'mpaṣṭhyāmadhoma panavṛttikaḥ || 54 ||
[Analyze grammar]
pratilomānulomābhyāṃ pratilomānulomataḥ |
bahavassaṅkarā jātā yathābhīrādi jātayaḥ || 55 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Padma-samhita Chapter 1
Satvata Samhita (Set of 2 Volumes)
by Dr. Bhasyam Swamy (2005)
1527 pages; सात्वत संहिता [Publisher: Academy of Sanskrit Research, Melkote]; ASIN: B00V540B1I
Buy now!