Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 53
vyadhe tu srotasāṃ mohakampādhmānavamijvarāḥ||47||
pralāpaśūlaviṇmūtrarodhā maraṇameva vā||47||
srotoviddhamato vaidyaḥ pratyākhyāya prasādhayet||48||
uddhṛtya śalyaṃ yatnena sadyaḥkṣatavidhānataḥ||48||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
srotasāṃ tu vyadhe-tāḍane sati, mohādayo bhavanti| mohādīnāmatiretaradvandvaḥ pralāpādīnāṃ ca| viṇmūtrayo rodhena sambandhaḥ| athavā maraṇameva bhavati| ataḥ-asmājjīvita saṃśayāddhetoḥ, vaidyaḥ pratyākhyāya"akriyāyāṃ dhruvo mṛtyuḥ" (hṛ.ci. a.11/44) ityādyuktvā, 5 śalyamuddhṛtya-bahirniṣkāsya, prasādhayet| katham?
yatnena-nāvahelayā| kena prasādhayet? sadyaḥkṣatavidhānataḥsadyovraṇapratiṣedoktavidhinā|