Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
pīvarorustanaśroṇyaḥ samadāḥ pramadāḥ priyāḥ||15||
haranti śītamuṣṇāṅgyo dhūpakuṅkumayauvanaiḥ||15||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ūrū ca stanau ca śroṇiśca ūrustanaśroṇi| pīvaraṃ-pīnaṃ, ūrustanaśroṇi yāsāṃ tā evambhūtāḥ, pramadāḥ-vilāsinyaḥ, śītaṃ haranti-nudanti| pīnatvenātikārśyamatra niṣidhyate| tathā cāha grāmyadharmādhikāre (hṛ.sū.a.7/69)"tyajedatikṛśām" iti| kimbhūtāḥ? saha madena-yauvanodbhūtena surādipānajena kāmodrekakāriṇā vā, vartante tāḥ samadāḥ| tathā, priyāḥ-vallabhāḥ, śītaṃ haranti| kimbhūtāḥ? uṣṇāṅgyo dhūpakuṅkumayauvanaiḥagurvādidhūpenoṣṇāṅgyaḥ, tathā kuṅkumānulepanenoṣṇāṅgyaḥ, tathā yauvanoṣmaṇā, sahajenoṣṇāṅgya iti yojyam|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
śītāpahantṛtvakathanadvārā strīsevāṃ pidhatte pīvareti| pramadāḥ-striyaḥ| samadāḥ-yauvanotthaṃ madyajaṃ ca madaṃ bibhrāṇāḥ|